Torbalı Belediyesi Belediye Hizmet Binası, Pazaryeri ve Otopak ile Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Torbalı Belediyesi Belediye Hizmet Binası, Pazaryeri ve Otopak ile Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Torbalı'da sanayinin kurulmasıyla artan nüfusun neden olduğu yoğun yapılaşmayla son otuz yılda yerleşme karakteri değişmiş, özellikle kent merkezinin mekansal niteliği bozulmuş, araç trafiği ve yaya erişimi sorunlu hale gelmiş, kentsel bellekte izi olan mekanlar yitirilmiştir. Tarihsel süreçte, Sultan II. Abdülhamit’in bölgede çiftlikler satın alması ilçenin çekim merkezi olmasında etkili olmuş, cumhuriyet sonrasında çoğunlukla çamlık alanlar olarak kalan bu çiftlikler ilçedeki yaşama kültürüne mesire yerleri olarak katkı koymuşlardır. Yerleşme dokusunun yayılması ve yapılaşmanın artmasıyla bu alanlar azalmıştır. Akdeniz iklimine sahip, özellikle yaz mevsiminin çok sıcak geçtiği ilçede çamlık alanlardaki gazino veya çay bahçesi yaşantının çekim odakları olmuştur.

İlçenin tarihsel merkezinde yer alan proje alanı üç yapı adası ve yakın çevresini kapsamaktadır. Belediye hizmet binası ve pazaryerini de içeren alanda tanımlanmış yapı adaları arasında araç yolu ve tren hattı fiziksel bir bariyer olarak yer almaktadır. A ve B yapı adaları İsmet Paşa caddesiyle birbirlerinden, C yapı adası da tren hattı ve Abdi Erel caddesiyle merkezden koparak, yaya erişimleri sorunlu hale gelmekte, kütleler arasında mekansal kopukluk meydana gelmektedir.

Bu doğrultuda tasarım kararları, kentsel dokuyla bağları kuvvetlendirmek, mekansal sürekliliği kurmak, yaya erişimini arttırmak, kentsel belleği canlandırmak, kent merkezinde mekansal çeşitliliği çoğaltmak üzere geliştirilmiştir.

KENTSEL DİKİŞ // İzmir-Torbalı demiryolu yıllarca ilçenin batı sınırını belirlerken, yapılaşmanın hattın batı yönüne sıçramasıyla, ilçeyi ikiye bölen, yaya ve araç erişimine kısıtlılık getiren bir bariyere dönüşmüştür. Mevcutta konumlandırılmış üst ve alt geçitlerin bağlantıyı sağlamakta yetersiz kaldığı, kentsel dokunun bütünselliğinin parçalandığı düşünülmekte, ileriye dönük kentsel planlama kararlarında demiryolu hattının alt kota alınarak, yaya akışının hem zemin geçiş olarak köprülerle düzenlenmesi önemsenmekle birlikte, geliştirilen projede mevcut durum baz alınarak, alt geçitlerin arttırılıp bağlantının kuvvetlendirilmesi önerilmiştir. Bu doğrultuda alandaki mevcut alt geçit sayısı arttırılmış, pazaryeri - restoran ve kentin iki yanını bağlayan bir yaya geçişine dönüştürülmüştür.

MEKANSAL SÜREKLİLİĞİ KURAN Nişler/Meydanlar/Sokaklar // Proje alanı yaya öncelikli bir mekan olarak ele alınmış A ve B yapı adaları arasındaki İsmet Paşa caddesi yayalaştırılmıştır. Bu yaya alanı farklı etkinliklere olanak yaratacak kentsel mekanlar - nişler/meydanlar/sokaklar - dizisi olarak kurgulanmış, kentsel bellekte izi olan program ve peyzajla yüklenmiştir. Kentsel yaşamı canlandıran, zenginleştiren ortamlar yaratırken, kütleler arası geçişi sağlaması öngörülmüştür. Bu karar kütlelerin konumlandırılıp, biçimlendirilmesinde yön verici olmuştur.

SOSYO KÜLTÜREL ETKİLEŞİM ALANI OLARAK PAZARYERİ // 'Perşembe pazarı' geçmişten günümüze süregelen, kasabalı ve yakın çevre için alışverişle birlikte sosyo-kültürel bir etkileşim ortamıdır. Bu ortamı kuran mekanın farklı zaman dilimlerinde değişik etkinliklerin gerçekleşmesine olanak sağlayan kalıcı bir yapı kimliğinde olması öngörülmüştür. Pazarın kurulacağı perşembe günleri dışındaki diğer günlerde alanın otopark, düğün, iftar yemekleri gibi kentlinin gündelik yaşam etkinliklerine yanıt veren eylemlerin gerçekleşebileceği bir mekan olarak kullanılması düşünülmüştür. Pazaryeri kütlesini altında 2 kat otopark olarak düzenlenmiş, otoparkların dış ortamla bağlantısı kurularak doğal havalandırılmaları sağlanmıştır. Bu doğrultuda enerji maliyetlerinin azaltılması amaçlanmıştır.

BELEDİYE BİNASI // Belediyenin şeffaf ve katılımcı anlayışını temsil etmek üzere, dinamik geçirgen, görsel sınırların eridiği, iç-dış sürekliliğinin devamlı kılındığı mekan kurguları öngörülmüştür. Ofis birimlerinin tanımladığı orta galerinin iç yaşantıyı zenginleştirirken, dış dünya ile de görsel bağ kurması amaçlanmıştır. Yapı 2 bodrum + zemin + 5 kattan oluşmaktadır. Enerji tüketimini minimize etmek amacıyla orta galerinin doğal olarak havalandırılması düşünülmüş, bu amaçla galeriyi sınırlayan cam cepheler hareketli kanatlar olarak önerilmiştir.

KENTSEL BELLEĞİ CANLANDIRICI ÇAMLIK PEYZAJI // Yeşil peyzaj mekansal sürekliliği güçlendiren, yönlendirici, kentsel belleği canlandırıcı doku olarak kullanılmıştır. Bu doğrultuda, pazar yerinin doğusunda önerilen amfi ile üst kota bağlanan çay bahçesinin önündeki alanda, fıstık çamlarından bir "Çamlık" önerilmiştir. Fıstık Çamları yoğun gölgesi ile özellikle yaz aylarında kent meydanının iklimine önemli bir katkı sağlayarak, kullanıcılara serin bir ortam yaratacaktır.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK-ÇATI BAHÇELERİ // Projenin peyzaj tasarım stratejileri belirlenirken öncelikli olarak kentin iklim şartları ve çevresel sürdürülebilirlik ilkeleri düşünülmüş, aktif ve pasif peyzaj alanları, bitki ve malzeme seçimleri bu doğrultuda yapılmıştır. Projedeki hedeflerinden biri ekolojik olarak sürdürülebilir bir peyzaj tasarımı yapılması, tüm yeşil alanların öncelikle sıcak aylarda alanın iklimlendirilmesine katkı sağlamasıdır. Bu kriterler doğrultusunda proje alanında önerilen tüm yapılarda çatı bahçesi tasarlanmıştır. Bu bahçelerin temel hedefi yağmur suyunun toplanıp geri dönüştürülerek proje alanındaki bitkilerin sulanması ve diğer ihtiyaçlar için kullanılmasıdır. Bu doğrultuda hem bitki hem de çatı zemin malzemeleri suyu filtre edecek şekilde seçilmiştir. Pazaryeri çatı bahçesi, kütlenin iki tarafında bulunan amfi alanlarını birbirine bağlayan ve çakıl taşı ile döşeli yürüyüş yolu ve sazlık tipi bitkilerden oluşmaktadır. Sazlık tipi bitkiler – mavi çim – çatının yaya yolu dışındaki bölgelerine yaya geçişini sınırlandırmayı hedefleyen, değişen yüksekliklerde ve maksimum 50 cm’e ulaşan tepecikler üzerine yerleştirilmiştir. Restoran ve Belediye kütlelerinin çatılarının ise pasif bir yeşil alan olarak yaya kullanımına kapalı ve yine mavi çim bitkisi kullanılması önerilmiştir. Pazaryerinin güneybatısında bulunan amfi ise hem gündüz hem gece kentlilerin yoğun olarak kullanabilecekleri bir seyir terası olarak tasarlanmış, amfinin farklı basamaklarına yerleştirilen limon ağaçları ve bitki havuzları içindeki mavi çim ile pazar yeri çatı bahçesinin devamlılığı sağlanmıştır. Limon ağaçları yaz kış yeşil kalarak gölge oluşturmaya yardımcı olurken, özellikle bahar aylarındaki kokulu çiçekleri ile kullanıcılara hoş bir ortam sağlamaktadır. Limon ağaçları aynı zamanda amfinin önünde tasarlanan gösteri meydanında da devam etmektedir. Bu gösteri meydanı farklı amaçlar için kullanılabilmektedir. Gündüzleri çocukların oyun oynayabileceği kuru havuz, ya da gençler için bir spor alanıyken, gece sinema ya da sesli ve renkli su gösterilerinin izlenebileceği bir alan olarak çalışmaktadır. Tren yolunun yarattığı gürültü ve tozu engellemek için hat boyunca çınar ağaçları kullanılmıştır. Bu ağaç aynı zamanda da tren yolu boyunca bulunan yürüyüş yolunun gölge olmasını sağlayarak kullanıcı konforunu da arttıracaktır. Restoran yapısının ön avlusunda tasarlanan yansıtma havuzu iklimlendirmeye katkı sağlamaktadır. Havuzun tren yoluna bakan tarafında ise yine limon ağaçları ve tren yoluna paralel olarak da çınar ağaçları kullanılmaktadır.

YAPISAL KARARLAR//MALZEME SEÇİMİ // Yapı sistemi ve malzeme seçiminde yapım, işletim, bakım maliyetlerinin minimize edilmesi önemli bir kriter olmuştur. Bu amaçla taşıyıcı sistem brüt beton, bölücü dış yüzeyler delikli pres tuğla olarak önerilmiş, yapı kaplama katmanlarından arındırılmıştır. Konvansiyonel yapı malzemeleri olması nedeniyle beton ve tuğla malzemenin yapı maliyetinde ekonomi sağlayacağı, üretimde hız sağlayacağı varsayılmaktadır.