İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzelbahçe Yerleşkesi Mimari Proje Yarışması

ÖNCÜL TESPİTLER

İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzelbahçe Yerleşke arazisi, kentin çeperinde, Güzelbahçe ilçesi ve İzmir-Çeşme otobanının güneyinde kırsal bir mevkide konumlanmaktadır. Teknolojik yenilikçilik ve girişimcilik kenti olarak öngörülen İzmir'de, kent ve bölgeyle melezleşmelerin önemli bir kentsel durağı konumunda olan yeni yerleşke -İEÜ Güzelbahçe'nin, yeni nesil bir araştırma ve eğitim kurumu olarak jeneratör rol oynaması; bu bağlamda, bulunduğu yer ve kentle açık etkileşim kuran, çoğulcu özgür eğitimi ve çok disiplinli araştırma ortamlarını tetikleyici gücü olması amaçlanmaktadır. Yerleşkenin, iç ve dış paydaşlar olarak IEU Balçova Yerleşkesi, İÜP yerleşkeleri, İzmir dijital vadi, teknoparklar, yereldeki mevcut ve öngörülen atölye ve ağlarla buluşma noktası olması, çok sesli, çok renkli, çok disiplinli bir eğitim ve araştırma ortamı sunması beklenmektedir..

ANA TASARIM KARARLARI

Jeneratör rol oynama bağlamında yeni nesil üniversite yerleşkesi, dış çevre ile ilişkileri birbirine entegre eden ve iç mekan organizasyonunu bütüncül bir ağ sistemi olarak örgütleyen, kırsalda kendine yeten kentsel bir nüve - bütüncül bir yapılaşma ortamı olarak değerlendirildi. Bu karardan hareketle, yerleşkenin kendi yaşamsal çevresini ve kentsel-kültürel ekosistemini kurması düşüncesiyle EKO|ALLE başlıklı proje önerisi geliştirildi.

KENT - KIR ARAYÜZÜNDE BİR EKO|ALLE OLARAK IEÜ GÜZELBAHÇE YERLEŞKESİ

Öneride, doğal ve yapısal ekosistemlerin kendi kendini idame ettiren esnek yapısı ve zaman içinde dönüşebilen işlevselliği üzerine modellenen bir yerleşke hedeflenmektedir. Bu çerçevede, mevcut biyolojik çeşitliliğe, ekolojik yaşam alanlarına saygılı, Güzelbahçe ve İzmir ile etkileşimi olan, çevresiyle geçirgen ve esnek bir ilişki kuran, sürdürülebilir bir yaşamı kurgulayan ‘mutlu yerleşke’ önerilmektedir. Bu kapsamda, mevcut doğal yapının özgün karakteri ve kimliği ile uyumlu kurgulamak, başat tasarım kararıdır. Böylece, mevcut topografya ve biyoçeşitlilikle uyumlu, yer özellikleri ve yerel dinamiklerden beslenen, Ege bölgesi yaşam kültürünü destekleyen, doğa dostu, farklı bileşenlerin bir arada yaşayabildiği ve çalışabildiği, birlikte üreterek birbirine fayda sağladığı bir kentsel ve mimari senaryo ve program geliştirildi. Doğadaki canlılara saygı duyularak, doğal yaşamı bozmadan, asgari müdahale ile çevreye zarar verilmeden yeni bir sistem önerildi.

Arazide yer alan mevcut dere-Acem Deresi izi mekan organizasyonunda mimari ve kentsel programı besleyen ana omurgayı -eko|alle– oluşturmaktadır. Araziyi bölen mevcut iki fay hattı, ekolojik tampon olarak yorumlanarak mevcut zeytinler ve maki örtüsü korunarak doğal ortam kimliğinin sürekliliği gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede, vadinin iki yanında yerleşerek, dere izi boyunca topografyaya tutunan, kuzey-güney aksında önerilen eko|alle, bir yaşam omurgası oluşturur. Arazi eğimiyle uyumlu, lineer biçimde, birbirine akan ara yüzlerden oluşan eko|alle, dere boyuna lineer kurguda dağıtılmış farklı program elemanlarını, birbirine yatayda kesintisiz yaya sirkülasyonu ile bağlanmaktadır; yürüyüş yolları yer yer genişleyerek, toplanma ve dağılma mekanlarına dönüşmektedir. Bu mekan organizasyonu, sürdürülebilirlik eksenli hedeflere de yanıt vermektedir.

Vadinin doğu ve batı yakası, mevcut ekolojik sistemleri kullanarak birbirine paralel tampon alanlar, özgün bir peyzaj altyapısı ile kurgulanarak bağlanmaktadır. Yeni-kamusallıkların kurgulandığı eko|alle, farklı topluluk ve birimlere karşılaşma ve eleştirel, yaratıcı düşüncenin hakim olduğu diyalog ortamını tetikleyebilecek eğitim ve araştırma eko-sistemini yaratmaktadır.

Vadide dere izi boyunca yaşam ortamı oluşturmak | Tüm yapılaşma, vadi boyunca Acem Deresi doğal izine ve topografyaya tutunarak lineer bir eksende eko|allenin ana omurgası olarak konumlandırılmaktadır. Böylece, dereboyu hattı kesintisiz bir yaya güzergahı olarak farklı büyüklükteki açık, yarı açık ve kapalı mekanların açıldığı, mekanlarıyla birbiriyle bütünleştiği (kimi zaman bağlayan kimi zaman kesen) bir dinlenme, sosyalleşme ve rastlaşmaların yaşandığı zengin bir açık kamusal ortam olarak tasarlanmıştır. Eko|alle'deki her kırılmada kurgulanan farklı "NİŞ" dizisinde, özellikle farklı ölçeklerde ve kotlarda meydancıklar, köprüler ve platformlarla vadiyi birbirine bağlayan mekanlar önerilmiştir -ekolojik tampon bölgeleri. Bu yaşayan organizma, oturma dekleri, dere kenarı amfiler ve yeşil peyzajla zenginleştirilmiştir.

Yeni nesil üniversitenin talep ettiği farklı eğitim-araştırma-toplumsal katkı işlevlerini içeren yoğun mimari program, arazide mevcut dere izini ve eğimi takip ederek, kesintisiz, kentsel bir yapı formunda lineer,rasyonel süreklilik içinde birbirine akan, geçirgen yapı blokları olarak mekansallaştırılmıştır. Kıvrıla kırıla, darala genişliye ilerleyen, galeri, teras, çatı bahçesi, arkat amfi gibi farklı mimari elemanları barındıran, zemin + 4 katlı bloklar, yatayda ve düşeyde, iç-dış görsel sürekliliği, geçirgenliği ve erişimi sağlayacak şekilde kurgulanmıştır. Mekansal kurgudaki farklı birimlerin biraradalığının, farklı ölçeklerdeki çeşitli işlevleri barındıran açık, yarı-açık ve kapalı mekanlar arası akışkan ilişkinin, şeffaflık ve geçirgenliğin, farklı kullanıcı gruplarının karşılaşmasına, etkileşimine ve diyalog kurmasına olanak sağlaması amaçlanmaktadır. Farklı büyüklükteki kullanıcı gruplarının farklı mevsim koşullarında önerilen ara yüzlerin deneyimlemesine olanak verilmştir. Yerleşkenin çok sesli, çok dilli platform yaratmasına yönelik bir mekan organizasyonu biçimlendirilmiştir.

Sürdürülebilir Yerleşke | Yapılaşmanın zemin izini minimumda tutarak, doğaya müdahaleyi en aza indirgeyerek bölgenin ekosistemini dikkate alan, evrensel sürdürülebilirlik değerlerine bağlı İEÜ Güzelbahçe Yerleşkesi için zemin hafriyatını minimize edecek, rasyonel ve ekonomik bir uygulama süreci önerilmiştir. Yerleşkenin ana ve destekleyici elemanlarının kurgusunda, üniversiteleri sürdürülebilirlik ekseninde değerlendiren uluslararası platformun, altyapı, enerji, iklim değişikliği, geri dönüşüm, su kaynakları, ulaşım ile eğitimin ve araştırmanın sürdürülebilirliği konusundaki kriterleri göz önüne alınmıştır.

Bu kapsamda kendi enerjisini üreten çatı bahçeleri, tarım alanları yaratılmıştır. Yere ait doğal mevcut veri -dere referans alınarak kuru dere ve çevresi yeşil bir vadiye dönüştürülmüştür. Yerleşke yaşantısı doğal jenerik elemanın çevresinde ve sıkı ilişkide kurgulanmıştır. Binek araçları açık otopark alanı üzerinde güneş tarlaları önerilmiştir. Eko|alle (dere ekseni/yeşil vadi) güney ucunda yağmur suyunun toplandığı GÖLET oluşturulmuştur. Sulama amaçlı yağmur suyu hasadı, binalarda gri su kullanımı, zeytin ve maki alanlarını koruyarak biyoçeşitlilik'in güçlendirilmesi, sıfır atık politikasıyla geri dönüşüm mekanları kurgulanması, dış mekandaki sert zemin yüzeylerin geçirgen beton ile kaplanması önerilerek sürdürülebilir bir yeşil yerleşke tasarlanmıştır.

ULAŞIM KARARLARI

İEÜ Balçova - Güzelbahçe yerleşkeleri arasında düzenli ve sürekli bir servis aracının ring yapacağı kabulü yapılmıştır. Bu olanak ile öğrenci, öğretim üyesi, personel ve ziyaretçiler için yerleşkeler arası ulaşım sağlanacaktır.

İEÜ Güzelbahçe Yerleşkesi'ne mevcut durumda İzmir ve Güzelbahçe'den toplu taşıma araçlarıyla ulaşım zorlu olmaktadır. Yerleşkede yaşam başladığında ise kentle ilişkisini kolaylaştıracak yeni bir toplu taşıma - otobüs güzergahının oluşturulacağı kabulüyle, yerleşke ana yaklaşımının - girişinin alındığı Yarendede Caddesinde durak noktaları belirlenmiştir.

Yerleşkenin süreçte yeni nesil açık sistem bir üniversite olarak yakın çevresine yol ağlarıyla bağlanarak kontrol noktası olmayan açık bir ortam olarak yaşaması ön görülmekle birlikte, mevcuttaki kentleşmemiş, kırsal ortamda kontrollü bir ana giriş noktası önerilmiştir.

Yerleşkede ulaşım kararları engelsiz yaya ve bisiklet dostu bir yerleşke olması hedeflenerek verilmiştir; ve bu bağlamda; yerleşke içinde iki ana yol ağı kurulmuştur.

Araç Yolu | çepeçevre yerleşkeyi saran, yapıları dışından besleyen, toplu taşıma ve binek araçlarının kullanabileceği araç yolu, aynı zamanda yerleşkeler arası servis araçları, toplu taşıma hatları için yapılaşma çeperinde ring olanağı sağlayan bütüncül bir ağ olarak düşünülmüştür. Bu yolda, araç ile erişim arka cepheden sağlanmaktadır; bloklara geçişler için durak noktaları, binek araçlar için açık otopark cepleri önerilmiştir.

Servis araçları ve özel araç ile yerleşkeye ulaşımda; yerleşke girişinde açık otopark ve servis bekleme alanları düzenlenmiştir. Binek araçları için park alanında güneş tarlası sistemi, elektrikli araç ve şarj üniteleriyle enerji açısından kendine yeten bir yerleşke tasarlanmıştır. Binek araçlar için ayrıca Spor Salonu, Rektörlük, Uygulamalı Bilimler ve Yurt Blokları bodrum katlarında kapalı otoparklar düzenlenmiştir.

Yaya Yolu | evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda engelsiz yerleşke hedefiyle dere boyunca kesintisiz devam eden bisikletli ve yaya yolu, eko|alle. Acem Deresi'ne bitişik konumda ve dere yatağının her iki yanında istenen en az 5 metre genişliğinde imar yollarıyla çakıştırılan eko|alle, acil durumda- ambulans,itfaiye araçlarının da kullanabileceği bir yaya yolu olarak düşünülmüştür. Bu hatta elektrikli bir servis aracının -shuttle-sürekli ring yaparak yerleşke içi araçlı taşımayı sağlaması önerilmiştir.

Yerleşkenin en üst kotundan en alt kotuna kadar arazi topografyasına tutunarak, dere izi boyunca %6 eğimle devam eden kesintisiz olarak tasarlanan yaya yolu, eko|alle, farklı iklim koşullarına ve Ege Bölgesi yaşamının kültürel açılımlarına yanıt verecek biçimde; ‘mutlu yerleşke’ ilkesiyle açık alanda seçenekler sunarak, açıktan doğa ile ilişki kurarak, arkatlı yolda veya kapalı alanlarda yürüyerek farklı mekanları deneyimleme olanakları sağlayan bir güzergah olarak düzenlenmiştir. Rampalarla arayüzlerarası sağlanan farklı erişim olanakları, yumuşak ve sert peyzaj öğeleriyle buluşarak zenginleşen kullanıcı dostu katmanlar olarak tasarlanmıştır.

MİMARİ PROGRAM

Vaziyet planı kararlarında, yapılaşmaya izin verilmeyen zeytinlik alan, açık otopark olarak, tampon alanlar -fay hatları - dinlenme, sosyalleşme ve rastlaşmaların yaşandığı uçurtma çayırı, tören alanı olarak kullanılabilecek açık ortamlar değerlendirilmiştir .Eğimin düşük olduğu ve yerleşke çeperine yakın bölgelerde, dışarıdan kullanımı yoğun olacağı ön görülen kreş, yurtlar, spor alanları ve uygulamalı birimler konumlandırılmıştır. Yerleşkede, yaya ve araç ringlerinin ayrıldığı, yapılaşmanın başlangıç izinde kurum kimliğinin simgesel temsili aracı olarak Rektörlük bloğu yerleştirilmiştir. Kütüphane, yemekhane, öğrenci merkezi gibi ortak ve sosyal kültürel program elemanları, yerleşke meydanını tanımlayan doğal eko-tamponlarla bağlanan konum ve formda önerilmiştir.

Mimari kurgu, zemin + 4 katlı galerili lineer bloklar olarak tasarlanmıştır. Bloklar kurumsal yapılanmaya göre parçalanarak her birimin kendi kimliğini yansıtması amaçlanmıştır. Bloklar arasındaki boşaltmalar, araç yolu ve eko|alle'den yani farklı kotlardan erişilen nişler olarak kurgulanırken, blokların yatayda amfilerle birbirine bağlanarak iç mekandaki süreklilik sağlanmıştır. İhtiyaç programında yer alan kafeteryalar, kulüp odaları sosyal ve kültürel mekanlar ile farklı işlevler karşılaşmaları ve etkileşimi arttırmak amacıyla zemin katta ağırlıklı olmak üzere tüm kotlara dağıtılmıştır. Blokların son katları ise özelleşmiş çalışma alanları olarak akademik çalışma ofislerine ayrılmıştır. Şeffaf bölücü yüzeylerle birbirlerinden ayrılan ofis birimleri, paylaşımlı ortak alanlar, çatı bahçeleri ve teraslarla zenginleştirilmiştir.

YAPISAL KARARLAR

Taşıyıcı Sistem | Ekonomik ve hızlı bir inşaat sürecine uygunluğu açısından betonarme karkas taşıyıcı sistem olarak önerilmektedir. Sistem mekansal ihtiyaca göre, 10.00x8.50 - 10.00x6.00 - 8.00x8.00 m farklı akslarda kurgulanmış, geniş açıklıklar brüt beton kaset ve kirişli döşemeler olarak düşünülmüştür.

Malzemeler | Bloklar yapım sürecini hızlandırmak, yatırım ve bakım maliyetlerini en aza indirmek amacıyla sıva, boya gibi katmanları kaldırarak, kuru sistemin getireceği yalın, net etkili iç ortamlar olarak tasarlanmıştır. Taşıyıcı sistem malzemesi brüt beton, yapıyı hafifletmek, yapım sürecini hızlandırmak için dolu ve şeffaf yüzeyli modüler bölücü duvar elemanları, akustik ses kontrolünün gerektiği mekanlarda ahşap asma tavanlar önerilmiştir. Zemin kaplamalarında iç mekanlarda perdahlı beton yüzey üzerine beton sertleştirici ve epoksi uygulanmış yüzeyler düşünülmüştür. Dış mekan yürüme, araç yolları ve açık otopark alanları, geçirgen/yeşil beton önerilmiştir.

Güneş Kontrolü | Gün ışığının iç mekanlara taşınmasını sağlaması amacıyla tasarlanmış geniş şeffaf yüzeyli cephelerde, 2 ve 3. katlara güneş kırıcı ahşap paneller önerilmiştir. Son katlardaki çalışma mekanlarının güneş kontrolü ise saçaklı kütle formu ile sağlanmıştır. Ayrıca, kütlede eko|alleye bakan zemin ve 1. katlar geri çekilerek arkatlı geçitler yaratılarak gölgelikli yürüme seçenekleri kurgulanmıştır.