- İzmir

İzmir Karabağlar Belediyesi Kamusal Açık Mekan ve Kent Meydanı Kentsel Tasarım Proje Yarışması

TESPİTLER

Proje alanının yeni gelişmekte olan konut yerleşimini yoğun olduğu bölgede, farklı topografik karakterleri ve bölgeleri içeren, yer yer eğimli yer yer düzlükten oluşan bir nitelikte olduğu görülmüştür.

Alanın güney ve batısındaki araç yollarının yanı sıra imar planında yaya yolu olarak belirtilen ancak araç trafiğine açık olan yollar mevcuttur.

Araziye yapılan müdahaleler, çevre yapıların konumlandırılmasındaki yaklaşımlar, topografya kaynaklı sorunlar yol kotlarının bağlanmasında problemler olduğu gözlemlenmiştir.

TEMEL YAKLAŞIM:

Tasarımın temel çıkış noktası alanın öznitelikleri tarafından belirlenmiştir. Arazinin doğu/kuzeydoğusunun dik, eğimli ve hareketli topoğrafik yapısı programatik olarak dinamik sportif faaliyetler için düşünülürken; güney ve güneybatısındaki geniş düzlük ve çukur bölgeler ise statik karakteri nedeniyle birikme ve toplanmalara imkan tanıması sebebiyle kültürel/toplumsal biraraya gelişlere uygun kurgulanmıştır.

Bu farklı öznitelikteki iki parçayı hem birbirine bağlayan hem de birbiri arasındaki geçişliliği sağlayan bir yaya aksı ana omurga olarak düşünülmüştür. Bu geçişlilik topoğrafik düzenlemelerle akışkan ve sürekli hale getirilmiştir. Aynı zamanda programatik bölgeler arasında da işlevler arası geçişlilikte gözetilmiştir. Örneğin, mevcut kapalı spor salonu önünde önerilen tören ve toplanma alanı kültürel bölgeye amfitiyatro ve çim alanla bağlanmaktadır. Diğer yandan, kültürel bölgedeki sergi alanı ve çim alan omurga üzerinde yer alan tasarım atölyesi sayesinde spor etkinlik bölgesine geçişlilik sağlamaktadır.

Ayrıca, tasarımın bütününde herkesin sosyal ve bireysel kullanıma olanak sağlayabilecek yer hissi sağlayacak farklı karakter (ör: sessiz, loş, açıklık), nitelik (tepede olma, orman içinde olma, suyun içinde olma vb.) ve işlevlerde (ör: seyir tepesi, sergi alanı, sokak oyunları vb.) niş alanlar düzenlenmiştir.

Karabağlar için yeni bir kamusal açık mekan ve kent meydanı üretmeyi hedefleyen proje, bölgenin temel ihtiyacı olan ve verilen hedefleri bütünleştirici bir büyük yeşil alandır. Kamusal açık mekan ihtiyacına yönelik olarak aktif bir çim etkinlik alanı önerilmiştir. Bu açık etkinlik alanını aktif bir kültürel platforma dönüştürmek üzere, çeperinde farklı programlara ev sahipliği yapan niş alanları ile zenginleştirilmiştir. Kent meydanı ihtiyacına yönelik olarak projede kapalı spor salonu önünde tarif edilen sivil ve resmi meydan karakterini bir arada taşıyan toplanma ve tören alanı kent ekranı sayesinde sürekli yaşayan bir kamusal açık alan olarak tasarlanmıştır. Kentlilerin birarada olacağı ve toplumsallığı ve kamusallığı üretecekleri kamusal açık alana ve kent meydanı rekreatif ve ekolojik bir bütünlükte ele alınarak bölgenin en önemli ihtiyaçlarından biri olan ve yeşil ağ sisteminin en büyük parçası olacak bütünleşik bir YEŞİL PARK kurgusu içerisinde yeniden yorumlanmıştır.

TEMEL İLKELER

Akışkanlık

Çevrede birbirinden kopuk yeşil alan parçaları ve taşıt yollarıyla parçalanan kentsel yaya hareketliliğini sürekli ve ilişkili kılmak üzere tüm topoğrafya ve yeşil peyzajın akışkan ve sürekli bir form kazanması ilkesi benimsenmiştir.

- Alanda akışkanlığı sağlayabilmek için yeşil, yaya-bisiklet ve aktivite sürekliliği dikkate alınmıştır. Topoğrafya ilişkileri buna izin verecek şekilde düzenlenmiştir.
- Mekansal akışkanlığa bitkisel tasarımda da önem verilmiştir. Farklı aktiviteler arasında bitki boyları ve sıklıkları tasarlanırken kullanıcıların diğer aktivite alanları ile olan görsel bağlantılarını kesmemesi ve farklı aktivite alanlarının akışkan bir biçimde birbirleri ile bütünleşmesi amaçlanmıştır.

Uyarlanabilirlik

Kentsel kamusal boşluğun, esnek (çok fonksiyonlu kullanıma izin veren), programlanabilir (değişken etkinlik ve aktiviteleri aynı yerde barındırabilen) öngörülmemiş programlara uyabilir olması ilkesi benimsenmiştir.

- Yeşil dokunun temel alınması alana yapısal müdahalenin en az olmasını hedefleyen bir yaklaşıma götürmüştür ve proje alanındaki yapılaşma minimumda tutulmuştur.
- Kapalı Spor Salonu’nun renovasyonunda ana omurga ile etkileşimli olacak şekilde (doku, malzeme vd.) kentsel bir imgeye dönüşmesi önerilmiştir.
- Proje alanında ekolojik ve iklim duyarlı bir yaklaşım izlenmiştir. Bu yaklaşım hem altyapı çözümleri hem de bitki seçimine yön vermiştir.
- Bitki seçimi yapılırken Ege Bölgesi’nin iklim özellikleri ile uyumlu olması ve kullanıcıların özellikle sıcak aylarda ağaç gölgelerinden faydalanabilmeleri hedeflenmiştir. Ayrıca seçilen bitkiler değişen mevsimlerle farklı renk özellikleri sunarak kullanıcıların farklı deneyimler edinmelerini sağlayacaktır. Bitkilerin renk ve doku farklılıkları ile projedeki aktivite alanları birbirinden hem ayrıştırılmış hem de homojen bir geçiş olması hedeflenmiştir.
- Altyapı özellikleri açısından, sert zemin malzemeleri yağmur suyunun akıp gitmesini engelleyerek, yer altına süzecek şekilde seçilmiştir.
- Yağmur suyunu süzebilen doğal taş yer malzemesi,
- Dökme Kauçuk spor ve çocuk oyun alanı zemin malzemesi,
- Ayrıca, yol boyu ağaçları ile birlikte seçilen sazlık tipi bitkilerin dikildiği su toplama havuzları ile yağmur suyunun toplanarak yer altına süzülmesini hedeflenmiştir.

Uyumluluk

Toplumsal/kolektif tercihlere ve kullanıcılarının yeni fikirlerine duyarlı, ihtiyaçlarına yanıt veren bir kurgusunun olması (ör: tasarım atölyesi, forum)diğer bir ilke olarak benimsenmiştir.

- Önerilen yapı ve donatılar kentsel boşlukla uyumlu olacak şekilde değerlendirilmiştir.
- Alandaki kamusal donatılar parçalanarak kolay erişilebilir ve dengeli bir biçimde konumlandırılmıştır.
- Açık ve kapalı alan çözümlerinde malzeme çeşitliliği yerine bakımı ve alanın yaşatılabilmesi ön planda tutan seçimler yapılmıştır.

PROJE KURGUSU

Proje alanı alana özgü karaktersitikler (topoğrafya, çevresindeki kullanım ve ihtiyaçlar)dikkate alınarak üç ana kısımda ele alınmıştır.

1. SPOR ETKİNLİK ALANLARI (DİNAMİK)

Alan kapsamında Kapalı Spor Salonu merkezde olacak şekilde; Kapalı Otopark, Tören/Toplanma Alanı, Açık Sokak Oyunları Alanı, Kafeterya, Seyir Terasları, Açık Spor Aktivite Alanları, Açık Çocuk Etkinlik Alanı bulunmaktadır. Yapıların biraraya getirilme nedeni bireysel işlevlerine devam ederken ortak etkileşimde bulunmaları ve daha geniş, büyük ölçekte hizmet verebilmeleridir.

Kapalı Spor Salonu

Mevcut bina çevresindeki istinat duvarları yeniden ele alınarak, yapı çevresinin mümkün olduğunca boşaltılması, çevre algısının arttırılması, fonksiyonu ve konumu ile bulunduğu çevrede kentsel bir imge olarak ortaya çıkması öngörülmüştür.

Mevcut yapının zemin kat dış duvarları şeffaflaştırılarak buradaki giriş holü, antreman salonu gibi mekanların dıştan algılanması ve iç dış mekan görsel sürekliliğinin sağlanması amaçlanmıştır.

Yapının 2.75 m yüksekliği ile mahya seviyesinde su kontrplağı levhalardan oluşan ahşap bir kabuk ile sarılması önerilmiştir. Ayrıca yapının güney cephesi kent ekranına dönüştürülerek tören/toplanma alanı olarak düzenlenen mekanı 7/24 yaşatması düşünülmektedir.

Kapalı Otopark

Müdahaleyi en az oranda yapma kabulü ile mevcut sert zemin otopark alanı olarak işlevlendirilmiştir. İki katlı olarak önerilen otopark Kapalı Spor Salonu önündeki açık spor alanları altında konumlandırılmıştır. Otopark girişi alanın batısında yer alan, görece daha az yoğun olan, araç yolu üzerinden bir alt kota kadar indirilmiştir. Yapının en üst kotu tören alanı olarak önerilmiştir. Genel servis mekanları kapalı otopark içine yerleştirilmiştir.

Tören/Toplanma Alanı

Kapalı Spor Salonu önündeki mevcut alanın, ana yaya aksı üzerinde genişleyen bir plaza kimliği ile sivil buluşmalara ve resmi törenlere hizmet vermesi düşünülmüştür. Kent ekranından yaz akşamlarında maç veya film seyirlerinin yapılmasının yanı sıra sokak aralarında yaşatılmaya çalışılan kına gecesi, düğün gibi sosyal

buluşmalara olanakları bu alanda sağlanacaktır. Ayrıca bu alan amfilenerek diğer bir kotta bulunan gösteri platformuna kadar esneyebilmektedir. Konser, halk oyunları şenlikleri gibi etkinlikler, çeşitli kutlamalar bu iki kotlu meydanda organize olabilir.

Açık Sokak Oyunları Alanı

Yakın çevredeki gençler için bir buluşma ve aktivite mekanı olarak düşünülen alan da sek sek, paten pisti, kaydırak, satranç/dama gibi sosyalleşmeyi ve bedensel gelişimi destekleyecek oyunlar önerilmektedir.

Kafeterya

Açık Pazaryeri kotuyla aynı kotta düşünülen yaklaşık 250 m2 kapalı alanı olan Kafeterya, Pazar yeri ve Kapalı Spor Salonuna olan yakın konumu ile bu iki mekan ziyaretçileri için bir durak, buluşma noktası olarak öngörülmüştür. Ayrıca oturduğu kot itibari ile hem parkı hem de kenti algılayan bir vistası vardır. Bir seyir terası olarak cazibesi olacaktır.

Seyir Terasları

Alan içindeki kot farklılıkları üst kottan altta doğru akan, farklı aktiviteleri, alanı seyretme ve dinlenme imkanı sağlayan teraslar olarak kurgulanmıştır.

Açık Spor Aktivite Alanları

Takım sporları karşılaşmalarının, antremanlarının yapılabileceği açık bir alan olarak hizmet verebileceği gibi, bireysel spor çalışmalarına da olanak tanımaktadır. Spor Aktive Alanları “Akçaağaçlar” ile çevrelenerek hem kullanıcılar hem de izleyiciler için gölge ve rahat bir ortam oluşturmaktadır.

Açık Çocuk Etkinlik Alanı

Tasarım Etkinlik Atölyesi ile etkileşimli olarak da kullanılabilecek alan çocukların fiziksel ve sosyal gelişimine katkı sağlayacak bir ortam olarak düşünülmüştür. Çocuk Etkinlik Alanının etrafı “Akçaağaçlar” ile çevrelenerek hem kullanıcılar hem de izleyiciler için gölge ve rahat bir ortam oluşturmaktadır.

KÜLTÜREL /TOPLUMSAL ETKİNLİK ALANLARI (DURAĞAN)

Alanda Çim Etkinlik Alanı merkezde olacak şekilde; Etkinlik Anfisi, Kafeterya ve Kuru Havuz, Açık Meditatif Alan bulunmaktadır. Spor ve Etkinlik Alandakine benzer biçimde, alanların/mekanların bir araya getirilme nedeni bireysel işlevlerine devam ederken ortak etkileşimde bulunmaları ve daha geniş, büyük ölçekte hizmet verebilmeleridir.

Çim Etkinlik Alanı

Alanın mevcut durumda düzleştiği bölgesinde çimle örtülmüş, farklı zaman dilimlerinde farklı proglanmalara olanak sağlayacak bir alan olarak öngörülmüştür.

Etkinlik Amfisi

Amfi tiyatro ve çatı teraslarında kullanılan sazlık tipi bitkiler ile yer örtücü bitkiler ile sert zemin ve yumuşak zeminin birbiri içine homojen bir şekilde geçmesi hedeflenmiştir. Kullanılan sazlık tipi bitkiler hem renkleri hem de dokuları ile görsel olarak keyifli bir ortam hazırlarlar.

Kafeterya ve Kuru Havuz

Proje alanın en alt kotunda konumlandırılan yaklaşık 250 m2 lik kapalı alanı olan kafeteryanın parkın yeşil dünyasına dönük bir yaşantı kurması hedeflenmiştir. Kafeteryanın önünde çim yeşil alanla etkileşimli çalışabilecek, mekansal büyümeyi sağlayabilecek bir kuru havuz önerilmiştir. Su öğesinin kafeterya önünde iklimsel bir ferahlık getirebileceği gibi, fıskiyeli alanda kullanıcılar özellikle çocuklar için eğlenceli bir ortam yaratacağı düşünülmüştür.

Kuru Havuzun güney tarafında kullanılan “Salkım Söğüt” ağaçları hem su ile birlikte estetik bir görünüm oluşturmakta hem de güneyden gelen kuvvetli güneşi keserek kullanıcılar için konforlu bir kullanım alanı yaratmaktadır. Ayrıca kafeteryanın çatı kotu da tüm alana bakan bir seyir terası olarak öngörülmüştür.

Açık Meditatif Alan

Kentin stresli ortamından uzaklaştıracak, farklı fonksiyonları ile (yoga ,meditasyon) alternatif bir mekan olarak önerilen "dinlenme nişi" kot farklılıkları, etrafını saran “Mavi Ladin” ağaçları ile hemen arkasından geçen araç trafiğinden kopartılarak kullanıcıların daha sessiz bir alanda vakit geçirebilmesine olanak sağlamaktadır.

Açık Kültürel Etkinlik Alanı

Bu alanda görsel ve plastik sanatlarla ilgili çalışma ve sergiler düzenleneceği öngörülmüştür. Sergi alanı çevresinde yoğun bir şekilde “Jakaranda Ağaçları” kullanılmıştır. Bu ağaç bahar mevsiminde açtığı mor çiçekler ile sergiyi gezmeye gelenler için ayrı bir görsel deneyim oluşturur.

3. ANA OMURGA (ARAYÜZ)

Proje alanının güney ve kuzeybatısında yer alan yerleşim alanlarını ve yeşil dokuyu kesintisiz olarak birbirine bağlamayı hedefleyen yaya öncelikli çalışacak ana omurga tariflenmiştir. Bu omurga, çeperi, topografik yapısı ile güney/güneybatı ve kuzey/kuzeydoğu olarak ayrılmış iki parçalı bir karaktere sahip olarak değerlendirilen alandaki farklı eylemleri tutan bir aks olarak düşünülmüştür. Ana omurga, “Oya Ağacı” gibi renkli çiçeklere sahip bir ağaç dizi ile daha da tanımlı hale getirmiştir.

Tasarım Etkinlik Atölyesi

Alanının yakın çevresiyle bağlantısını sağlayan ana omurga üzerinde konumlanmış yaklaşık 400 m2 kapalı alanı olan tasarım atölyesi etkinlikleri için ayrılmıştır. Belediyenin bünyesindeki Kent Tasarım Atölyesi çalışmaları gibi etkinliklerin gerçekleştirileceği esnek, değişebilir kapalı bir mekan olarak önerilmektedir.

Tasarım Ekibi	Dürrin Süer (Ekip Temsilcisi),Metin Kılıç, Deniz Güner, Hikmet Eldek, Koray Velibeyoğlu, İpek Kaştaş Uzun, Ali Can Helvacıoğlu
Yardımcılar	Engin Yavuz, Mehmet Özkan, Şule Gençler, Dilay Keskin, Özge Uzunyayla, Melike Kuman
İşveren	Karabağlar Belediyesi
Projenin Yeri	İzmir
Proje Yılı	2017
Toplam Inşaat Alanı	41.910 m²